Trang Chủ
Tại Hội nghị “Phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế” được tổ chức chiều ngày 22/4/2022, Thủ tướng cũng chỉ đạo “Khẩn trương hoàn thiện và phát triển nền tảng cơ sở hạ tầng hiện đại để thúc đẩy thị trường trái phiếu lành mạnh, bền vững thông qua việc khẩn trương ban hành các quy định pháp lý để thúc đẩy sự ra đời của công ty xếp hạng tín nhiệm, tạo lập thị trường trái phiếu chuyên biệt, nâng cao chuẩn mực cáo bạch, chuẩn mực kế toán, niêm yết đối với các công ty phát hành”.
Về phía ngành Ngân hàng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cũng nêu kiến nghị về sự cần thiết thành lập các công ty xếp hạng tín nhiệm uy tín, nâng cao tính công khai, minh bạch của thị trường vốn.
Cần thiết mở rộng các công ty xếp hạng tín nhiệm đạt tiêu chuẩn
Tại Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân có xu hướng gia tăng mua, nắm giữ TPDN nhưng khả năng phân tích, đánh giá và quản trị rủi ro khi mua TPDN, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thiếu vắng các tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín nên cũng hạn chế đáng kể việc đánh giá và ra quyết định của các nhà đầu tư.
Trong điều kiện thị trường hiện nay, hầu hết TPDN chưa được niêm yết, phát hành riêng lẻ, nhà đầu tư khó nắm bắt thông tin, khả năng thanh khoản thấp, giao dịch trên thị trường thứ cấp còn hạn chế.
Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, nhu cầu đầu tư cá nhân của người Việt Nam rất cao, đặc biệt tiền cá nhân cũng lớn, đây là tiềm năng để tiếp cận đầu tư. Tuy nhiên chúng ta có đặc điểm rất khác biệt là 80% số nhà đầu tư cá nhân Việt Nam là nhà đầu tư cá nhân trực tiếp, còn ở nước ngoài thì 80% nhà đầu tư là đầu tư thông qua những nhà đầu tư chuyên nghiệp.
“Đây chính là điểm mà thị trường Việt Nam kém chuyên nghiệp hơn thị trường thế giới. Mà chính vì kém chuyên nghiệp hơn nên các nhà đầu tư tư nhân rất dễ bị dẫn dắt”, GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Riêng về thị trường TPDN thời gian qua, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, quy mô thị trường còn rất nhỏ, trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm trên 90% lượng TPDN phát hành. Đây là loại trái phiếu chưa được kiểm định trên thị trường chứng khoán, vì vậy nhà đầu tư cần phải là những tổ chức hoặc nhà đầu tư chuyên nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, phần đông những người bỏ tiền ra mua những trái phiếu này là những nhà đầu tư tư nhân.
GS.TS Hoàng Văn Cường đề nghị, về mặt quy định, cần tính đến việc chấp nhận cho nhà đầu tư cá nhân tham gia vào thị trường trái phiếu này. Về mặt nguyên lý, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu này cần xếp hạng được tín nhiệm, do đó cần tăng cường các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. Tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay chỉ có 2 tổ chức xếp hạng, các tổ chức tham gia xếp hạng lại là doanh nghiệp không phát hành trái phiếu, còn những doanh nghiệp phát hành trái phiếu lại không tham gia xếp hạng.
Do đó, một mặt cần đẩy mạnh xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, cần có quy định đề cao trách nhiệm của các tổ chức đứng ra làm trung gian môi giới, tư vấn phát hành ở vai trò kiểm soát thông tin, để bảo đảm các thông tin đó tuân thủ pháp luật, tránh những rủi ro, đồng thời họ cũng chính là những cơ quan cảnh báo cho cả cơ quan quản lý và nhà đầu tư về khả năng của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần tăng cường trách nhiệm quản lý của các cơ quan được giao trách nhiệm kiểm soát thị trường.
Xếp hạng doanh nghiệp – nền tảng cho phát triển thị trường trái phiếu
Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa - chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, tiền tệ và ngân hàng - cho rằng, 2 tổ chức xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam này vẫn còn nhiều hạn chế vì chưa đủ kinh nghiệm và tín nhiệm để mở rộng phạm vi hoạt động. Ông Nghĩa để xuất cấp phép đặc biệt cho các công ty xếp hạng để họ liên doanh với các công ty xếp hạng quốc tế. Từ đó đẩy nhanh xếp hạng các doanh nghiệp Việt Nam và làm nền tảng cho phát triển thị trường trái phiếu trong tương lai.
Còn theo TS. Cấn Văn Lực, để thị trường trái phiếu phát triển an toàn, lành mạnh hơn, thời gian tới, bên cạnh hoàn thiện thể chế, khung pháp lý, cần tiếp tục tăng cường mạnh mẽ hơn tính công khai minh bạch trên thị trường chứng khoán nói chung và thị trường TPDN nói riêng, đặc biệt phải có tổ chức xếp hạng tín nhiệm để nhà đầu tư biết được rủi ro của bên phát hành trái phiếu đến đâu và có đầu tư hay không.
TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh: "Bài toán trên cần phải cân nhắc, cho phép thành lập nhiều công ty xếp hạng tín nhiệm hơn, rút ngắn thời gian xếp hạng để không làm mất cơ hội của doanh nghiệp. Chưa kể, quy trình, thủ tục xét duyệt còn quá lâu, khi phát hành ra công chúng quy trình là đúng nhưng cần xem thời gian xét duyệt, quy trình thủ tục cần nhanh hơn, như 14 ngày hoặc 3 tuần thay vì vài tháng như hiện nay".
Trong khi đó, ông Andrew Jeffries - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng khẳng định tầm quan trọng của việc có hạ tầng định mức đánh giá mức độ tín nhiệm đối với thị trường vốn của Việt Nam, đặc biệt là thị trường TPDN.
Lãnh đạo ADB cho biết, việc đánh giá tín nhiệm bắt buộc là cách tiếp cận rất phổ biến ở nhiều quốc gia phát triển cũng như quốc gia láng giềng của Việt Nam như Thái Lan, Indonesia, Philippines, Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia… Hệ thống này giúp đẩy mạnh minh bạch cũng như môi trường phát triển ổn định và rất tốt cho nhà đầu tư.
Theo đại diện ADB, các nhà đầu tư không nên ra quyết định đầu tư chỉ riêng qua định mức tín nhiệm nhưng đấy là thông tin tham khảo để các nhà đầu tư ra quyết định. Đánh giá tín nhiệm cũng tốt cho bên phát hành. Qua đánh giá tín nhiệm sẽ khiến cho rủi ro tín dụng, kinh phí rủi ro tín dụng giảm xuống, kỳ hạn dài hơn được phát hành.
ADB khuyến khích sự tham gia của các cơ quan hiện tại và có các cơ quan mới đánh giá định mức tín nhiệm. ADB cũng đang phối hợp với các tổ chức đánh giá tín dụng quốc tế đang hoạt động tại Việt Nam và mong muốn họ có hoạt động hợp tác với các tổ chức đánh giá tín dụng Việt Nam. Đồng thời, ADB cũng đã làm việc và hỗ trợ trong lĩnh vực này và sẽ tiếp tục hỗ trợ để làm sao để thị trường trái phiếu doanh nghiệp hoạt động ổn định, phát triển bền vững tại Việt Nam để đa dạng nguồn vốn, tạo ra kênh dẫn vốn đa dạng.
Ở khía cạnh khác, một số ý kiến cho rằng, mở thêm các tổ chức tín nhiệm cũng cần rút kinh nghiệm từ Trung Quốc. Bởi nước này có 9 công ty xếp hạng tín nhiệm nhưng đã bộc lộ nhiều bất cập nghiêm trọng dẫn đến vỡ nợ hàng loạt trên thị trường trái phiếu thời gian qua. Cụ thể là các công ty xếp hạng tín nhiệm của Trung Quốc đã mâu thuẫn lẫn nhau; phương pháp xếp hạng còn mù mờ, có cả hoạt động mua bán xếp hạng và sự câu kết, bắt tay với nhau.
Do đó, cần kiểm soát được những vấn đề trên để tránh thiệt hại cho nhà đầu tư và ngăn ngừa những hệ lụy cho cả nền tài chính quốc gia. Trong đó, cần chú trọng vai trò trách nhiệm, chuẩn mực và đạo đức trong hành nghề đánh giá tín nhiệm. Cần có luật để nhà đầu tư có thể khiếu nại, khởi kiện đơn vị xếp hạng tín nhiệm trong trường hợp họ làm không đúng chuẩn mực.
.png)
